Ochrona sygnalistów: Dyrektywa UE obowiązuje w Polsce pomimo opóźnionej transpozycji dyrektywy w sprawie informowania o nieprawidłowościach

Zgłaszanie nieprawidłowości jest podstawowym mechanizmem ujawniania nadużyć i zapewniania odpowiedzialności w organizacjach. Podczas gdy dyrektywa UE 2019/1937 ma na celu ochronę sygnalistów, Polska nie przyjęła jeszcze odpowiedniej ustawy o sygnalistach. Niedawne orzeczenia sądowe pokazały jednak, że sygnaliści w Polsce mogą nadal polegać na unijnej dyrektywie w sprawie ochrony sygnalistów.

Opóźnione wdrożenie dyrektywy UE w sprawie informowania o nieprawidłowościach w Polsce

Dyrektywa UE w sprawie sygnalistów, która powinna zostać wdrożona przez państwa członkowskie do 17 grudnia 2021 r., ustanawia ramy ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Niestety, Polska nie przyjęła jeszcze ustawy wdrażającej dyrektywę, co powoduje niepewność zarówno dla pracowników, jak i przedsiębiorstw. Opóźnienie w przyjęciu przepisów budzi obawy o potencjalny chaos, jaki może to spowodować dla firm i przedsiębiorców.

Wobec braku przepisów krajowych, polskie sądy zaczęły powoływać się na bezpośredni skutek dyrektywy UE. Bezpośredni skutek pozwala osobom fizycznym powoływać się na określone przepisy prawa UE w sądach i innych organach. Choć nie jest to rozwiązanie idealne, stanowi ono tymczasowy środek ochrony sygnalistów do czasu przyjęcia przez Polskę własnych przepisów. To tymczasowe rozwiązanie zostało już wykorzystane w niektórych sprawach dotyczących sygnalistów, co podkreśla pilną potrzebę przyjęcia przez Polskę kompleksowej ustawy o sygnalistach.

Decyzja sądu wzmacnia ochronę sygnalistów

Niedawna decyzja sądu w Toruniu pokazuje, że sąd uznaje ochronę sygnalistów na mocy dyrektywy UE. Sprawa dotyczyła pracownika uniwersytetu, który zgłosił obawy dotyczące instalacji podejrzanego oprogramowania, które jego zdaniem było oprogramowaniem szpiegującym zdolnym do kradzieży poufnych danych. Pomimo apelu pracownika w mediach społecznościowych, uniwersytet nie zajął się odpowiednio tą sprawą. Wobec braku krajowych przepisów dotyczących sygnalistów, sąd odniósł się w swoim wyroku do przepisów dyrektywy UE, podkreślając znaczenie ochrony sygnalistów.

Implikacje dla firm i przedsiębiorców

Opóźnienie w przyjęciu ustawy o informowaniu o nieprawidłowościach stanowi wyzwanie dla przedsiębiorstw, zwłaszcza w odniesieniu do krótkich ram czasowych na dostosowanie się do przepisów po ich przyjęciu. Zgodnie z najnowszą wersją projektu ustawy o whistleblowingu opublikowaną 10.01.2024r., firmy będą miały tylko 2 miesiące na wdrożenie procedur (polityki whistleblowingowej) oraz ustanowienie funkcjonującego systemu whistleblowingu. Tak ograniczone ramy czasowe mogą wpłynąć na jakość procedur i utrudnić rozwój kultury organizacyjnej opartej na zaufaniu.

Wezwanie do podjęcia szybkich działań w związku z ustawą o sygnalistach

Polski ustawodawca musi przyspieszyć przyjęcie ustawy o ochronie sygnalistów, aby zmniejszyć niepewność przedsiębiorców i zapewnić skuteczne zgłaszanie nieprawidłowości. Podczas gdy decyzja sądu podkreśla ochronę oferowaną przez unijną dyrektywę w sprawie informowania o nieprawidłowościach, eksperci sugerują wprowadzenie ulepszeń w polskiej krajowej ustawie o sygnalistach. Prawnicy opowiadają się za jaśniejszymi i bardziej precyzyjnymi przepisami, które uwzględniałyby potrzeby podmiotów prywatnych. Proponują również utworzenie scentralizowanego systemu przyjmowania i przetwarzania zgłoszeń sygnalistów, w szczególności w przypadku podmiotów powiązanych kapitałowo.

Nowa minister w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, wspomniała w niedawnym wywiadzie (grudzień 2023 r.), że transpozycja unijnej dyrektywy w sprawie informowania o nieprawidłowościach do polskiego prawa krajowego będzie jednym z priorytetów jej ministerstwa w pierwszym okresie i zgodnie z najnowszymi informacjami na stronie rządowej przewiduje się, że ustawa krajowa zostanie wprowadzona do porzadku prawnego do końca 31.03.2024r.. Nowy polski rząd premiera Donalda Tuska został zaprzysiężony przez prezydenta 13.12.2023 r.

Polska potrzebuje silniejszej ochrony sygnalistów

Niedawne decyzje sądów i opóźnione wdrożenie dyrektywy UE w sprawie ochrony sygnalistów w Polsce podkreślają pilną potrzebę wzmocnienia przepisów dotyczących ochrony sygnalistów w kraju. Brak krajowych przepisów stwarza niepewność zarówno dla pracowników, jak i przedsiębiorstw, naraża sygnalistów na ryzyko i utrudnia walkę z nadużyciami. Polski rząd musi niezwłocznie podjąć działania w celu przyjęcia kompleksowych przepisów, które zagwarantują niezbędne zabezpieczenia dla sygnalistów i zapewnią jasne ramy zgłaszania nieprawidłowości.

Chcesz dowiedzieć się więcej? Odwiedź naszą stronę poświęconą krajowym przepisom dotyczącym sygnalistów w Unii Europejskiej. Chcesz omówić bezpieczne rozwiązanie do zgłaszania nieprawidłowości dla swojej organizacji? Umów się na bezpłatną prezentację!