Zmiany w polskim projekcie ustawy w zakresie zgłaszania nieprawidłowości – analiza czwartego projektu

Analiza prawna czwartego projektu nadchodzącej polskiej ustawy o zgłaszaniu nieprawidłowości autorstwa mec. Martyny Drobnickiej, radczyni prawnej z kancelarii KTW.Legal

Czwarty (!) projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa w podmiotach prawnych – czyli sygnalistach, został opublikowany 4 sierpnia 2022 r.

Komisja Europejska wydaje formalne wezwania do przestrzegania prawa UE

Publikacja jest wynikiem wydania przez Komisję Europejską uzasadnionych opinii dla niektórych państw członkowskich, w związku z niepełną transpozycją przez nie w terminie Dyrektywy o ochronie sygnalistów. Termin transpozycji unijnej dyrektywy w sprawie whistleblowingu przez państwa członkowskie upłynął 17 grudnia 2021 r.

W styczniu 2022 r. Komisja skierowała wezwania do usunięcia uchybienia do 24 państw członkowskich w związku z niedopełnieniem obowiązku transpozycji i poinformowania Komisji o krajowych środkach transpozycji w wyznaczonym terminie. Spośród nich 15 państw członkowskich, w tym Polska, nadal nie przyjęło środków transpozycji i tym samym Komisja obecnie wyznaczyła im dwa miesiące na udzielenie odpowiedzi na uzasadnione opinie Komisji. Jeżeli odpowiedzi nie będą zadowalające, Komisja może zdecydować o wniesieniu spraw do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przeciwko państwom członkowskim, których to dotyczy.

4 projekt polskiej ustawy o nieprawidłowościach wprowadza nowe zmiany

Wydanie kolejnego projektu wiąże się zatem z finalnym przekazaniem jego treści Komisji. Jednocześnie ponownie, tak jak przy publikacji poprzednich wersji projektów, wprowadzono do jego treści nowe zmiany:

1. Zmieniono definicję zgłoszenia, doprecyzowując, że należy przez to rozumieć ustne lub pisemne zgłoszenie wewnętrzne lub zgłoszenie zewnętrzne, przekazane zgodnie z wymogami określonymi w ustawie – wcześniejsze definicje nie odnosiły się do sposobu i formy zgłoszenia;
   
   
2. W związku z powyższą nowelizacją w obecnym projekcie określono, że sposoby składania zgłoszeń powinny uwzględniać co najmniej możliwość składania zgłoszeń ustnych lub pisemnych, w tym zgłoszeń  elektronicznych. Wskazuje również, że możesz podać adres e-mail do kontaktu.
   
   
3. Zakres przedmiotowy zgłoszeń może zostać rozszerzony na obowiązujące w podmiocie prawnym regulacje wewnętrzne lub standardy etyczne, ale tylko takie które zostały ustanowione przez podmiot prawny na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego i pozostają z nimi zgodne;
   
   
4. Ponadto doprecyzowano, że dane osobowe zgłaszającego pozwalające na ustalenie jego tożsamości nie podlegają ujawnieniu nieupoważnionym osobom, chyba że za wyraźną zgodą zgłaszającego – wyeliminowano zatem z zakresu ochrony przed ujawnieniem inne informacje, na podstawie których można bezpośrednio lub pośrednio zidentyfikować tożsamość zgłaszającego;
   
   
5. Zgłoszenie ustne, dokonane za pośrednictwem nienagrywanej linii telefonicznej lub innego systemu nienagrywanej komunikacji głosowej, należy udokumentować w postaci protokołu rozmowy, który zawiera dokładny przebieg rozmowy.
   
   
6. Rejestry zgłoszeń powinny obejmować dane osobowe zgłaszającego oraz osoby, której dotyczy zgłoszenie, ale tylko niezbędne do identyfikacji tych osób;
   
   
7. Ustalono, iż kto wiedząc, że informacja o naruszeniu prawa jest nieprawdziwa, dokonuje zgłoszenia lub ujawnienia publicznego podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo karze pozbawienia wolności do lat 3 – wcześniejszy projekt penalizował wyłącznie świadome zgłoszenie w tym zakresie, a także pomoc w dokonaniu takiego zgłoszenia.

Wciąż pojawiają się pytania o interpretację polskiego projektu ustawy o ochronie sygnalistów

Jak widać, nowy projekt polskiej ustawy o ochronie sygnalistów ponownie jedynie doprecyzowuje i uzupełnia pewne przepisy (czasem wcale nie ułatwiając interpretacji, jak chociażby w zakresie ustalenia sposobu zgłoszeń). Jednocześnie pomija się doprecyzowanie pewnych aspektów ważnych dla przedsiębiorców, takich jak legalne dzielenie się zasobami przy grupach większych podmiotów prawnych.

Co istotne jednak, nadal nie uległ zmianie termin wejścia w życie przepisów dla pierwszej grupy zobowiązanych. Będą to dwa miesiące od daty wejścia w życie ustawy o sygnalistach.

Miejmy nadzieję, że to finalny projekt polskiej ustawy o zgłaszaniu nieprawidłowości. Być może interwencja Komisji Europejskiej faktycznie przyczyni się do wdrożenia ustawy. Dlatego niezmiennie obserwując poczynania ustawodawcy, zachęcamy do podjęcia kroków prawnych w obszarze utworzenia odpowiednich procedur dotyczących przyjmowania zgłoszeń.

Martyna Drobnicka, radca prawny w KTW.Legal.

Chcesz dowiedzieć się więcej o usłudze whistleblowingu i bezpiecznych kanałach zgłaszania wewnętrznego? Przeczytaj więcej o bezpiecznym systemie Whistlelink w zakresie zarządzania zgłoszeniami sygnalistów tutaj. Możesz również porozmawiać bezpośrednio z naszym Territory Manager w Polsce Urszulą Bryś lub zarezerwować bezpłatne demo naszego systemu whistleblowingowego!